Wandeling in Delfshaven + vragenlijst
De educatieve afdeling van Scheepswerf de DELFT heeft mij in 2016 verzocht een boekje samen te stellen over enkele interessante panden in historisch Delfshaven. Het is opgezet om te gebruiken bij een korte wandeling door Delfshaven, met voorbeeld-afbeeldingen van hoe het er ooit uitzag op die route. De situatie zoals je die ter plekke waarneemt, kun je vervolgens vergelijken met de weergave in het boekje en daar vragen over beantwoorden. Wandelen door de tijd.
Het is geschreven voor schooljeugd met weinig historische kennis, maar natuurlijk kan het interessant zijn voor iedereen die Delfshaven bezoekt en iets meer wil weten over de historische achtergronden.
Downloaden, de 20 pagina’s dubbelzijdig afdrukken, inbinden (of gewoon een paar nietjes door de rug) en het avontuur kan beginnen.
De teksten staan dan op de linkerpagina en de afbeeldingen op de rechterpagina. Het achterblad is de plattegrond met de te volgen route, alsmede de nummers van de beschreven objecten op de route, en de objecten die slechts zichtbaar zijn vanaf de route. Het vragenlijstje dient om er een soort speurtocht van te maken, waarbij op elk stoppunt even moet worden gezocht naar het goede antwoord.
Speurtocht voor de jongste bezoekers
Aansluitend is er een speurtocht voor de jongste bezoekers.
De opdracht is de volgende: zoek naar 15 symbolische ornamenten en opschriften die zijn te vinden langs de Aelbrechtskolk.Via de multiple choice vragen kunnen kinderen tussen 8 en 12 jaar onder begeleiding van hun ouders op een speelse manier kennis maken
met Historisch Delfshaven. Het formaat is een dubbelgevouwen A4.
VOC speurtocht voor de jongste bezoekers
Voor dezelfde doelgroep heb ik een informatief document over de V.O.C. samengesteld. Het behandelt in het kort bovenal de invloed die de V.O.C had op de samenlevingen van Delft en haar “kolonie” Delfshaven. Nederland is altijd een ondernemend handelsland geweest en de in 1602 opgerichte Generale Vereenichde Geoctrooieerde Compagnie was hiervan toch wel het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld.
De V.O.C. werd opgericht tijdens de Tachtigjarige oorlog.
Het was een tijd van oorlogen en uitbuiting. Van edelen en van paupers. Van meesters en van knechten.
Het was ook een tijd dat veel gewone jongemannen het avontuur zochten als zeeman. Ze werden aangetrokken door de gedachte aan avontuurlijke en vaak gevaarlijke ontdekkingsreizen naar verre oorden met kansen op grote winsten. Of minimaal een beter leven.
Het was de tijd van onze grote zeehelden, zoals de Delfshavense Piet Pieterszoon Heyn die van eenvoudige haringvisser opklom tot Luitenant-admiraal bij de Admiraliteit van Holland en West-Friesland. Kortom: een fascinerend tijdperk waarin onze perceptie van de wereld in snel tempo veranderde.
Linie schip “De Delft”
In 1783 kwam op de Delfshavense scheepswerf van De Hoog en De Wit het schip van oorlog ‘Delft’ gereed. Standaard uitgerust met vijftig kanons, viel dit schip in de categorie ‘linieschepen van het vierde charter’.
Het werd gebouwd in opdracht de Admiraliteit op de Maze, gevestigd in Rotterdam. Aan de achtersteven van het schip bevindt zich het “hek”, zoals dat wordt genoemd (dus niet de spiegel, want dat deel bevindt zich voor het roer).
Dit hek moest traditiegetrouw worden voorzien van eigentijds beeldsnijwerk. Daartoe wendde men zich tot de vermaarde Rotterdamse beeldhouwer Johannes Keerbergen. Van zijn hand is de, door de Admiraliteit geaccordeerde, schets voor de scheepssier die de ‘Delft’ zou gaan opluisteren.
De ontwerptekening wordt bewaard in het Maritiem Museum in Rotterdam en is uitgevoerd in zwart-wit. Hout werd bijna altijd voorzien van een verflaag ter bescherming en verfraaiing, tenzij het een bijzondere of dure houtsoort was. Over de mogelijke kleuren waarin het lofwerk werd geschilderd viel derhalve veel na te speuren en vooral te speculeren, wat ik in dit boekje dan ook naar hartelust heb gedaan
Literatuur, boekwerken over Delfshaven
Delven in Delfshaven
Omschrijving: Beknopte geschiedenis van een Rotterdams stadskwartier.
Auteur: Herman Romer.
Kruseman’s Uitgeversmij, Den Haag, 1979.
Gebonden boek, harde kaft, 120 pagina’s met veel z/w illustraties en met een index.
Delfshaven in oude ansichten (deel 1, 2 en 3)
Omschrijving: Oude foto’s en ansichtkaarten van Delfshaven
Auteur: J.C. Okkema
Europese Bibliotheek Zaltbommel MCMLXXIV. eerste druk: 1969
No 105. Uitgave J.G. Vlieger Rotterdam
Paperback, slappe kaft, 160 pagina’s
Delfshaven 600 jaar
Omschrijving: Fotoboek over Delfshaven. Uitgave ter gelegenheid van het 600-jarig bestaan
Auteur: Gerda Gebuis – Leo van Hoek
Phoenix & den Oudsten bv, 1989
Gebonden boek, harde kaft, 140 pagina’s met veel z/w illustraties en met een index.
Bospolder-Tussendijken – uit de puin herrezen
Rotterdam-west 1943-1993
Omschrijving: Fotoboek over de wijken Bospolder en Tussendijken. Het (Engelse) bombardement van de Schiedamseweg en omgeving in 1943 en de na-oorlogse wederopbouw.
De uitgave kwam tot stand onder auspiciën van werkgroep “Vergeten Bombardement“.
Auteur: Frits Wehrmeijer
Gebonden boek, harde kaft, 84 pagina’s met veel z/w illustraties.
Uitgeverij DEBOEKTANT
De Ned. Herv. Gemeente en haar Oude Kerk te Delfshaven
J. Verheul Dzn. Architect B.N.A. Rotterdam
Uitgegeven door W. Zwagers in Rotterdam in 1941
Gebonden boek, harde kaft, 17 Z/W illustraties incl. 1 uitvouwkaart, 80 pagina’s
Gerrit Groenewegen. Tekenaar van Rotterdam, 1754 – 1826
Tentoonstellingscatalogus Gemeentearchief Rotterdam, 1976
Jan Hilker’s Wust u dat? deel 1 en 2
Uitgegeven door de Bewoningsvereniging Schiemond, 1993
De Muizenpolder in Rotterdam
Auteur: Machteld van Limburg Stirum
Gebonden boek, harde kaft, 304 pagina’s met veel z/w illustraties
Omschrijving: De Muizenpolder lag aan de Hoge Zeedijk, net buiten Delfshaven. Welgestelde Rotterdammers hadden er in de 18e en 19e eeuw hun “buitens”, met villa’s, lusthoven en theekoepels. De als enige overgebleven historische tuin “Schoonoord” valt nu onder monumentenzorg.
Uitgegeven door Roterodamum, 2001
Rijksmonument terug in oude luister
Renovatie Aelbrechtskolk Delfshaven
Uitgave Gemeente Rotterdam, 2001
Uiteraard alles 2e-hands aangeschaft voor maximaal € 15 :-)
Ontdek Archeologie in Rotterdam deel 1 – Delfshaven: Een VOC-werf opgegraven
Slappe kaft, 52 pagina’s, rijk geïllustreerd met foto’s en plattegronden
Auteurs: Marjolein van den Dries & Arnold Carmiggelt
Uitgegeven door Archeologie Rotterdam (BOOR), 2011
Vier bulletins over de Pelgrimvaders en de bouwgeschiedenis van de Pelgrimvaderskerk.
Historische research door zowel drs. Jaap Versluis als drs. J.J.E. Blok
Uitgegeven (en mij gratis verstrekt) door de Stichting Oude Hollandse Kerken (SOHK)
Delfshaven 1812 tot 1886, de stad, de armenzorg
Historische research door drs. J.J.E. Blok (MA) geeft een goed inzicht hoe de Delfshavense armenzorg was georganiseerd tijdens haar zelfstandige periode in de 19e eeuw.
Uitgegeven door Ridderprint BV, Ridderkerk, 2017, 45 pagina’s.
Deze aanschaf was helaas wél pittig geprijsd, maar onmisbaar bij dit historisch onderzoek.
Beschrijving en geschiedenis van Delfshaven
benevens die van Schoonderloo en het Slot Spange – 1873
Omschrijving: Kroniek van al de merkwaardige voorvallen, belangrijke oirkonden, privilegiën, resolutiën, publicatiën, correspondentiën op Delfshaven betrekking hebbende.
Hét standaardwerk over Delfshaven, waaruit door veel historici wordt geciteerd.
Gebonden boek, harde kaft met goudopdruk, 1 illustratie, 500 pagina’s
Auteur: F.J. (Frederik Jacobus) Kleijn, uitgegeven te Delfshaven door Joh. L. van der Pauwert in 1873
Herdruk, uitgegeven in 1970 te Zaltbommel
Oh ja: ook een oudje (uitgave 1973) dat regelmatig van pas komt: de 15-delige Oosthoeks Encyclopedie
A. Oosthoek’s Uitgeversmaatschappij B.V. Utrecht